Περιγραφή
Το ποδόσφαιρο παίζονταν κάποτε κυρίως με τα πόδια. Σήμερα παίζεται πρωτίστως με το μυαλό. Κατά το παρελθόν ήταν απλή αριθμητική. Σήμερα είναι ανώτερα μαθηματικά, μια αέναη διαχείριση κρίσεων.
Το ποδόσφαιρο αποτελείται από τρία μέρη. Παιχνίδι με τον αντίπαλο, παιχνίδι με τους συμπαίκτες σου, παιχνίδι με τον εαυτό σου. Σε κλάσματα του δευτερολέπτου καλείσαι να πάρεις τη σωστή απόφαση. Χωρίς την ανάπτυξη πνευματικών και σωματικών ικανοτήτων, η υψηλή επίδοση είναι πλέον αδύνατη.
Το ποδόσφαιρο είναι τέχνη και η ουσία της τέχνης είναι να δώσει στους ανθρώπους τροφή για σκέψη. Ως εκ τούτου δεν αρκεί να κερδίζει μία ομάδα, πρέπει να το κάνει και με απαράμιλλο τρόπο. Επιτυχία δεν είναι μόνο η νίκη στον αγώνα, αλλά και ο ενθουσιασμός του θεατή, η δημιουργία θετικών συναισθημάτων.
Η αναζήτηση του καινούργιου στο ποδόσφαιρο είναι αναγκαία όσο το νερό για κάθε ζώντα οργανισμό. Γι αυτό κι ο ρόλος του προπονητή είναι μοναδικός στην ιστορία του αθλήματος. Αν ο αγώνας είναι παράσταση, ο προπονητής κάθεται στην καρέκλα του σκηνοθέτη, κι αν είναι κοντσέρτο, κρατάει την μπαγκέτα του μαέστρου.
Οι ποδοσφαιρικοί καλλιτέχνες τέρπουν τους οφθαλμούς και ευφραίνουν τον ψυχισμό των θεατών. Ωστόσο έντεκα καλλιτεχνικά εγώ, σπανίως δημιουργούν ένα αξιόμαχο συγκρότημα. Ο συνδυασμός τακτικής και τεχνικής, δημιουργεί τις ομάδες που μένουν στην ιστορία ως κλασικές.
Οι ποδοσφαιρικές ιδέες και τα συστήματα γερνάνε όπως οι άνθρωποι. Η ιστορική γνώση σε συνδυασμό με την επιστημονική εξέλιξη, αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη του αθλήματος. Στο σύγχρονο ποδόσφαιρο, όπως αυτό αναπτύχθηκε μετά τη δεκαετία του 1960, οι προπονητικές ασκήσεις και οι κινήσεις στον αγωνιστικό χώρο, απαιτούν εκτός των άλλων, γνώσεις επιπέδου γεωμετρίας, μαθηματικής ανάλυσης και θεωρίας του χάους.
Σε επίπεδο τακτικής οι εξελίξεις παρουσιάζονται κυρίως κατά τη διάρκεια των παγκοσμίων πρωταθλημάτων. Ωστόσο οι αλλαγές στη διάταξη των ομάδων είναι καθημερινές και αφορούν την ελαχιστοποίηση των λαθών στις μεταβιβάσεις, την καλύτερη κυκλοφορία της μπάλας, τη μεγαλύτερη πνευματική ωριμότητα, την υψηλότερη τεχνική κατάρτιση, και την επίτευξη τερμάτων μοναδικής συνεργασίας και θεάματος.
Το ποδοσφαιρικό μοντέλο που δίδαξε η Μπαρτσελόνα του Πεπ Γκουαρντιόλα στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, παίζεται σήμερα από εκατοντάδες ομάδες και σε όλες τις ηπείρους. Το καινούργιο προκύπτει πάντοτε από την επιστημονική ανάλυση και τη δημιουργική μελέτη του παλαιού. Ο Ρίνους Μίχελς εφεύρε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 τη φόρμουλα της ολοκληρωτικής προσέγγισης στην ανάπτυξη του παιχνιδιού πετώντας στο καλάθι των αχρήστων τις ιδέες του κατενάτσιο, ο Βαλερί Λομπανόφσκι εισήγαγε την επιστήμη στο ποδόσφαιρο, ο Αρίγκο Σάκι εξέλιξε το μοντέλο του Λομπανόφσκι, ο Γιόχαν Κρόιφ απογείωσε το ποδόσφαιρο του Μίχελς, ο Γκουαρντιόλα διεύρυνε τη σκέψη του Κρόιφ, ο Λουίς Μενότι και ο Μαρσέλο Μπιέλσα προσάρμοσαν το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο στις ανάγκες της Λατινικής Αμερικής και ο Γιούργκεν Κλοπ έδωσε νέα ώθηση στο γερμανικό ποδόσφαιρο βγάζοντάς το από την στασιμότητα.
Η πλειοψηφία των ανθρώπων που ασχολούνταν στο μακρινό παρελθόν με το ποδόσφαιρο, ήταν του δημοτικού. Κατά μία άποψη ο ποδοσφαιρικός παππούς γεννήθηκε την εποχή του αλόγου, ο πατέρας την εποχή του αυτοκινήτου, ο γιος την εποχή του αεροπλάνου και ο εγγονός την εποχή του διαστημόπλοιου. Με την πάροδο των ετών ο προπονητής και ο ποδοσφαιριστής έμαθαν να σκέφτονται πολύπλοκα, να προγραμματίζουν καλύτερα, να υπολογίζουν γρηγορότερα, να επικοινωνούν ευκολότερα και να αξιοποιούν την επιστήμη. Στις μέρες μας τα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα αποτυπώνονται ανεξίτηλα στην ποιότητα του ποδοσφαιρικού θεάματος.
Κάθε εποχή αναδεικνύει τους δικούς της ήρωες. Όταν οι ομάδες χτίζονταν από την άμυνα, το αποτέλεσμα επαφίονταν κυρίως στην ικανότητα και τη στιγμιαία έκρηξη του ατόμου. Η εξέλιξη του αθλήματος επιτεύχθηκε με την αρμονική συνεργασία των μελών του συνόλου. Οι έννοιες άμυνα και επίθεση παραχώρησαν τη θέση τους στις αμυντικές και επιθετικές ενέργειες. Οι ομάδες απέκτησαν ακαδημίες, όπως οι χώρες πανεπιστήμια, και η θέση τους στην παγκόσμια κατάταξη δεν κρίνεται από τις γηπεδικές εγκαταστάσεις, αλλά από το πνευματικό και ερευνητικό επίπεδο του διδακτικού προσωπικού και την ικανότητα αφομοίωσης των γνώσεων εκ μέρους των μαθητευομένων.
Ο συνδυασμός ιδεών, ταλέντου και τακτικής, δημιουργεί τις ομάδες που μένουν στην ιστορία ως κλασικές. Στην ηγεσία αυτών των ομάδων υπάρχει πάντοτε ένας προικισμένος «στρατηγός» με τη φαρέτρα του γεμάτη καινοτόμες ιδέες.
Ο Χέρμπερτ Τσάπμαν, ο Τζίμι Χόγκαν, ο Άρπαντ Βάις, ο Καρλ Ράπαν, ο Μπορίς Αρκάντιεφ, ο Γκούσταφ Σέμπες, ο Χελένιο Χερέρα, ο Βίκτορ Μάσλοφ, ο Ρίνους Μίχελς, ο Ερνστ Χάπελ, ο Ματ Μπάσμπι, ο Μπιλ Σάνκλι, ο Βαλερί Λομπανόφσκι, ο Λουίς Μενότι, ο Μπράιαν Κλαφ, ο Γιόχαν Κρόιφ, ο Αρίγκο Σάκι, ο Άλεξ Φέργκιουσον, ο Αρσέν Βενγκέρ, ο Ζοζέ Μουρίνιο, ο Μαρσέλο Μπιέλσα, ο Πεπ Γκουαρντιόλα, ο Γιούργκεν Κλοπ, υπήρξαν δάσκαλοι σε θέματα οργάνωσης των ομάδων και διεξαγωγής της ποδοσφαιρικής αναμέτρησης. Υπάρχει ωστόσο και μία μεγάλη πλειοψηφία προπονητών, οι οποίοι προσαρμόζουν τις δυνατότητές του στις ιδέες των άλλων. Εν ολίγοις, αντιγράφουν. Ενίοτε μάλιστα με επιτυχία. Κι αυτό επειδή στο ποδόσφαιρο δεν κερδίζει πάντοτε ο ποιοτικά καλύτερος, αλλά εκείνος που την ημέρα του αγώνα βρέθηκε σε καλύτερη αγωνιστική κατάσταση, ή στάθηκε περισσότερο τυχερός.
