Περιγραφή

Μόλις κυκλοφόρησε το βιβλίο Ιστορία της Ψυχολογίας (έκδ. Ομίλου Εκπαιδευτικού Προβληματισμού- Θέματα Παιδείας, σελ.704, τιμή 20€), που έρχεται να προστεθεί στις άλλες δύο πολύ σημαντικές εκδόσεις (Γενική Ψυχολογία, Αναπτυξιακή Ψυχολογία) που προηγήθηκαν. Αποτελεί μελέτη κριτικής εξέτασης των διάφορων σχολών και ρευμάτων που ερευνούν την ουσία του ανθρώπινου ψυχισμού από την αρχαιότητα ως τη σύγχρονη εποχή. Προϊόν συλλογικής εργασίας των συνεργατών του περιοδικού Θέματα Παιδείας, που παρουσιάζεται σε επιμέλεια του Μ.Μιχαήλ, το παρόν εγχειρίδιο κρίνεται απαραίτητο βοήθημα στους φοιτητές, επιστήμονες, εκπαιδευτικούς, γονείς αλλά και σε όσους γενικότερα προβληματίζονται για τον άνθρωπο κι ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη της προσωπικότητας.

Από τη μελέτη τεκμηριώνεται η διαπίστωση ότι η διαμόρφωση κι εξέλιξη της επιστήμης της Ψυχολογίας πραγματοποιήθηκε σε συνθήκες διαπάλης ανάμεσα στον υλισμό και τον ιδεαλισμό, της αντιπαράθεσης δηλαδή για τη σχέση του υλικού είναι και της συνείδησης, κάτι που αποσιωπάται συστηματικά από τους αστούς συγγραφείς με ελάχιστες εξαιρέσεις. Ο υλισμός ιστορικά εξόπλιζε πάντοτε τις προοδευτικές κοινωνικές δυνάμεις – και μάλιστα ο διαλεκτικός υλισμός, που θεωρεί τον άνθρωπο, με την ικανότητά του να δρα συνειδητά, οργανωμένο σε ανώτατο βαθμό μέρος της υλικής αντικειμενικής πραγματικότητας- ενώ οι συντηρητικές δυνάμεις καταφεύγουν στον ιδεαλισμό και το μυστικισμό, υπονομεύοντας τη δυνατότητα του ανθρώπου να γνωρίσει και ν’ αλλάξει τον κόσμο. Αυτό έγινε ιδιαίτερα φανερό στην εποχή μας, εποχή βαθιάς κρίσης του καπιταλισμού και περάσματος στο σοσιαλισμό, όπου διαμορφώθηκε η Διαλεκτική Ψυχολογία, ενσωματώνοντας ό,τι προοδευτικό από την προηγούμενη φιλοσοφική και επιστημονική θεώρηση του ανθρώπινου ψυχισμού, γεγονός που τεκμηριώνεται μέσα από την ενδεικτική αναφορά στους προδρόμους της.
Η Διαλεκτική Ψυχολογία παρουσιάζεται εδώ μέσα από ιστορική αναφορά κύρια στα έργα σοβιετικών φιλοσόφων, ψυχολόγων και παιδαγωγών, εξεταζόμενα βέβαια κριτικά, καθώς μάλιστα σημειώνεται ότι, ιδιαίτερα κατά τη δεκαετία του 1980, παρατηρήθηκε και στη Σοβιετική Ένωση διάδοση αντεπαναστατικών απόψεων. Η Σοβιετική Ψυχολογία, που αναπτύχθηκε στην πρώτη ιστορικά χώρα που οικοδόμησε σοσιαλισμό, διακρίνεται από τις αστικές σχολές Ψυχολογίας, που επίσης κριτικά παρουσιάζονται. Εκείνες, παρά τις αντιπαραθέσεις τους στο πεδίο της περιγραφής των ψυχικών διαδικασιών και της ερμηνείας τους, διαπιστώνεται ότι χαρακτηρίζονται από κάτι κοινό: αγνοούν τη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στα διάφορα επίπεδα οργάνωσης – κίνησης της “έμψυχης” ύλης (το βιολογικό, το ψυχολογικό, το κοινωνικό) και ιδιαίτερα προσπερνούν ή παρεξηγούν την κοινωνική προέλευση και φύση του ανθρώπινου ψυχισμού. Αντίθετα η συνοπτική επισκόπηση της Διαλεκτικής Ψυχολογίας, της ψυχολογικής έρευνας που βασίστηκε στην επαναστατική κοσμοθεωρία του Μαρξισμού-Λενινισμού, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι άνοιξε για την Ψυχολογία νέα προοπτική στη θεωρία, μα και στην πράξη, όπως φαίνεται κι από το παράρτημα του βιβλίου, από κείμενα που συνοψίζουν την πείρα της Σοβιετικής Παιδαγωγικής σε σχέση με το πεδίο έρευνας της Ψυχολογίας.